पावसाळ्यात पाणी उकळल्यामुळे हानिकारक बॅक्टेरिया नष्ट होतात का? जाणून घ्या शास्त्रीय सत्य

माणदेश एक्सप्रेस न्यूज | आरोग्य विशेष

पावसाळा सुरू झाला की पाण्याशी संबंधित आजारांचा धोका वाढतो. या हंगामात दूषित पाण्यामुळे कॉलरा, टायफॉइड, अतिसार आणि अन्न विषबाधा यांसारखे आजार होण्याचे प्रमाण वाढते. त्यामुळे बहुतेक नागरिक पाणी उकळूनच पितात, कारण असं मानलं जातं की उकळलेलं पाणी म्हणजे पूर्णपणे सुरक्षित पाणी. पण खरोखरच उकळल्यामुळे पाण्यातील सर्व बॅक्टेरिया नष्ट होतात का? याच प्रश्नाचं उत्तर शोधण्याचा आपण प्रयत्न करूया.

पाण्यातील लपलेले धोके

पाणी हे शरीरासाठी अत्यावश्यक घटक असले तरी त्यात बऱ्याचदा बॅक्टेरिया, विषाणू, परजीवी आणि रासायनिक दूषित घटक मिसळलेले असतात. खराब पाईपलाईन, गळक्या टाक्या, अस्वच्छ साठवणूक आणि खुल्या विहिरी यामुळे पाण्याचा दर्जा घसरतो. अशा पाण्याचा नियमित वापर केल्यास रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते आणि शरीर विविध आजारांना बळी पडू शकते.

उकळणे – एक सोपा आणि प्रभावी उपाय

तज्ज्ञांच्या मते, पाणी उकळल्यामुळे बहुतांश हानिकारक बॅक्टेरिया आणि विषाणू नष्ट होतात. पाणी १ ते ३ मिनिटे पूर्ण उकळवले असता, पाण्यातील सुमारे ९९ टक्के सूक्ष्मजंतू मरतात, आणि पाणी पिण्यासाठी योग्य बनते. विशेषतः पावसाळ्यात पाणी उकळणे हा एक सुरक्षित उपाय मानला जातो.

पण… हे लक्षात ठेवा!

सर्व बॅक्टेरिया नष्ट होत नाहीत: काही बॅक्टेरियांचे बीजाणू (स्पोअर्स) अत्यंत उष्णतेला तोंड देऊ शकतात. उदा. Clostridium सारखे बॅक्टेरिया उकळल्याने पूर्णपणे नष्ट होत नाहीत. रासायनिक दूषित घटक उकळून जात नाहीत: जसे की कीटकनाशकांचे अंश, धातू आणि क्लोरीनचे अवशेष उकळल्याने काढता येत नाहीत. साठवणूक महत्त्वाची आहे: उकळल्यावर जर पाणी अस्वच्छ भांड्यात ठेवले, किंवा उघडं ठेवण्यात आलं, तर पुन्हा बॅक्टेरियाची वाढ होऊ शकते.

उकळलेल्या पाण्याचा योग्य वापर कसा करावा?

१) पाणी गाळून उकळा: उकळण्याआधी पाण्यातील माती किंवा इतर घाण गाळून काढा.

२) किमान १ ते ३ मिनिटे उकळवा: विशेषतः उंच ठिकाणी राहत असल्यास अधिक वेळ उकळा.

३) स्वच्छ आणि झाकलेल्या भांड्यात साठवा: उकळलेल्या पाण्यावर धूळ, कीटक किंवा इतर घाण पडू नये याची खबरदारी घ्या.

४) जास्त वेळ न ठेवा: उकळलेले पाणी २४ तासांपेक्षा अधिक साठवू नये. शक्यतो दिवसभरात वापरून टाका.

५) पुनः दूषित होणार नाही याची खबरदारी घ्या: पाणी काढताना नेहमी स्वच्छ डाव किंवा बाटली वापरा.

पर्यायी उपाय कोणते?

जर पाणीपुरवठा अतिशय खराब आणि रासायनिकदृष्ट्या दूषित असेल, तर फक्त उकळणे पुरेसे नाही. अशा वेळी गाळणं (फिल्ट्रेशन), RO यंत्र, UV फिल्टर किंवा क्लोरीनेशन सारख्या पद्धतींचाही वापर करावा.

थोडक्यात – काय कराल पावसाळ्यात?

१) पाणी उकळा

२) स्वच्छ साठवणूक करा

३) शक्यतो गाळून उकळा

४) वेळोवेळी भांडे स्वच्छ करा

५) दूषित पाणी टाळा