माणदेश एक्सप्रेस न्यूज :-
आपल्या शरीराच्या योग्य कार्यासाठी विविध प्रकारच्या जीवनसत्त्वांची आवश्यकता असते. त्यामध्ये विटामिन बी-१२ (Vitamin B12) हे एक अतिशय महत्त्वाचे जीवनसत्त्व आहे. याला कोबालामिन असेही म्हणतात. हे जीवनसत्त्व नसेल तर केवळ थकवा किंवा अशक्तपणा नाही, तर नसांच्या कार्यक्षमतेवर आणि रक्तनिर्मितीवर गंभीर परिणाम होतो. तज्ज्ञांच्या मते, बी-१२ ची कमतरता दीर्घकाळ राहिल्यास शरीराला कायमस्वरूपी हानी होऊ शकते.
विटामिन बी-१२ चे महत्त्व
नसांच्या आरोग्यासाठी आवश्यक – मेंदू आणि शरीरातील नसांच्या संदेशवहनासाठी अत्यावश्यक
रक्तातील हिमोग्लोबिन निर्मितीसाठी मदत – ऑक्सिजन वाहून नेण्याची क्षमता वाढते
डीएनए निर्मिती – पेशींची वाढ आणि पुनर्निर्मितीसाठी आवश्यक
कमतरतेची लक्षणे (Symptoms)
बी-१२ कमी झाल्यास शरीरात खालील लक्षणे दिसू शकतात –
हातपायात झिणझिण्या येणे
पाय किंवा हात सुन्न पडणे
स्पर्शज्ञान कमी होणे
चालण्यात असंतुलन येणे
डोके फिरणे किंवा चक्कर येणे
स्मरणशक्ती कमी होणे, लक्ष केंद्रीत न होणे
थकवा, अशक्तपणा
अॅनिमियाची लक्षणे – चेहरा फिकट होणे, श्वास लागणे
कमतरतेची कारणे (Causes)
अपुरा किंवा असंतुलित आहार – सकस आहारात बी-१२ असणारे पदार्थ नसल्यास कमतरता निर्माण होते.
पचनसंस्थेचे विकार – गॅस्ट्रिक, आतड्यांचे आजार, इन्फ्लेमेटरी बाउल डिसीज यामुळे पोषण शोषण कमी होते.
शाकाहाराचे बंधन – फक्त वनस्पतीजन्य पदार्थांमधून बी-१२ फार कमी मिळते.
वयोमान – वयानुसार पचनशक्ती कमी होते आणि बी-१२ चे शोषण घटते.
शस्त्रक्रियेनंतरचा परिणाम – पोट किंवा आतड्यांवर शस्त्रक्रिया झाल्यास शोषणक्षमता कमी होऊ शकते.
कमतरतेचे धोके
दीर्घकाळ बी-१२ कमी राहिल्यास नसांचे कायमस्वरूपी नुकसान होऊ शकते.
अॅनिमिया झाल्याने शरीराला पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही.
मानसिक आरोग्यावर परिणाम – नैराश्य, चिडचिड, स्मरणशक्ती घटणे.
हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो.
उपाय आणि उपचार (Treatment & Remedies)
✅ आहारातून पूर्तता –
नॉनव्हेज: मासे, अंडी, मटण, कोंबडी
शाकाहारींसाठी: दूध, दही, पनीर, चीज, फोर्टिफाइड सीरिअल्स
काही धान्ये व डाळीमध्ये थोड्या प्रमाणात बी-१२ असते
✅ सप्लिमेंट्स आणि इंजेक्शन्स –
रक्त तपासणी करून पातळी तपासणे आवश्यक
कमतरता असल्यास डॉक्टरांच्या सल्ल्याने गोळ्या किंवा इंजेक्शन घ्यावे
